Tabaka Antoni

Antoni Tabaka (1881 – 1945)

Antoni Tabaka urodził się 15.05.1881 r. w Kaczanowie jako syn Tomasza i Agnieszki z d. Grzegorzewicz.

Ojciec Antoniego – Tomasz po śmierci pierwszej żony Franciszki z d. Cierzniewskiej  ożenił się po raz drugi w 1868 roku w Nietrzanowie z Agnieszką Grzegorzewicz.  Tomasz Tabaka zmarł w 1900 r. w wieku 77 lat w Murzynowie Kościelnym. Agnieszka  Tabaka  natomiast zmarła  w 1910 r. w wieku lat 67 w Kaczanowie. Jej zgon zgłosił syn Jan Tabaka, który był dzierżawcą probostwa w Kaczanowie.

Antoni po ukończeniu szkoły wyuczył się zawodu stolarza. W 1905 w Swarzędzu zawarł związek małżeński z córką listonosza Marią Olgą Knade.  

W 1914 roku został zmobilizowany i wcielony  do armii niemieckiej. Walczył na froncie zachodnim. W 1916 r. zadał sobie postrzał w nogę.  W „Listach strat”  z 02.10.1916 r. odnotowano,  że „szeregowy  Antoni Tabaka z 2. komp. 5. batalionu 6. pułku strzelców został ciężko ranny”.

Antoni Tabaka w stroju Bractwa Kurkowego (fot. z Archiwum Urzędu Miasta i Gminy Swarzędz)
Antoni Tabaka w stroju Bractwa Kurkowego (fot. z Archiwum Urzędu Miasta i Gminy Swarzędz)

 Jako inwalida powrócił do domu i kontynuował pracę w swoim warsztacie. Z powodu swojego inwalidztwa nie brał udziału w Powstaniu  Wielkopolskim  z bronią w ręku. Wspierał jednak powstańców, był także członkiem Straży Ludowej w Swarzędzu.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości  Antoni Tabaka systematycznie rozwijał swój zakład stolarski. Wkrótce  podjął bardzo trafna decyzję o zawężeniu produkcji do stołów i krzeseł i do zautomatyzowania produkcji. Zakłady Antoniego Tabaki były pierwszą zmechanizowaną fabryką mebli w Polsce. Jego wyroby, znane z doskonałej jakości, zdobyły klientów nie tylko w kraju, ale i poza jego granicami (min. Niemcy, Holandia czy Dania). W roku 1929 zakład Antoniego Tabaki został zarejestrowany pod numerem 3347 jako Fabryka Mebli Antoni Tabaka Swarzędz.

Antoni Tabaka był m.in. współzałożycielem Cechu Stolarzy, współorganizatorem Targów Meblowych, które odbywały się w Swarzędzu,  przyczynił się do wybudowania hali, w której swarzędzcy stolarze mogli wystawiać swoje produkty. Od 1921 aż do 1939 r. (z przerwą tylko na jedną kadencję) zasiadał także jako radny w Radzie Miejskiej Swarzędza, był członkiem Bractwa Kurkowego, członkiem Dozoru Szkolnego, Klubu Sportowego „Unia”, członkiem Chóru „Moniuszko”, wspierał wiele inicjatyw społecznych, szczególnie w okresie kryzysu gospodarczego.

Kres sukcesom przyniosła II wojna światowa. Po wysiedleniu do GG, zamieszkał w Warszawie przy ul.  Hołówki.  Fabrykę przejęli okupanci. Od tej pory w zakładzie produkowano skrzynki do amunicji.

Antoni Tabaka - rycina z katalogu fabryki Antoniego Tabaki lata 30. XX (fot. z archiwum Swarzędzkiego Centrum Historii i Sztuki)
Antoni Tabaka – rycina z katalogu fabryki Antoniego Tabaki lata 30. XX (fot. z archiwum Swarzędzkiego Centrum Historii i Sztuki)
Antoni Tabaka - Kupiec nr 48 z 30.11.1929 r.
Antoni Tabaka – Kupiec nr 48 z 30.11.1929 r.

Po upadku powstania warszawskiego Antoni Tabaka trafił do obozu przejściowego w Pruszkowie, a następnie do obozu koncentracyjnego w Mauthausen. Zmarł 11.05.1945 r. Jego żona Maria, po opuszczeniu Warszawy – oddzielona od męża, znalazła się w obozie Ravensbrück, gdzie zmarła na tyfus w lutym 1945 r. Symboliczny grób małżeństwa Tabaków znajduje się na cm. parafii św. Marcina w Swarzędzu. W grobie tym spoczywają dwaj synowie Antoniego i Marii, którzy utopili w Jeziorze Swarzędzkim w styczniu 1926 r., gdy załamał się pod nimi lód.

Po zakończeniu wojny zakład Antoniego Tabaki znacjonalizowano i od 1952 r. działał jako Swarzędzka Fabryka Mebli.

Antoni Tabaka
Antoni Tabaka
Antoni Tabaka
Antoni Tabaka
Antoni Tabaka
Antoni Tabaka
Antoni Tabaka - tablica upamiętniająca Antoniego Tabakę na budynku znajdującym się przy ul. Wrzesińskiej w Swarzędzu (zdjęcie udostępnił Remigiusz Maćkowiak)
Antoni Tabaka – tablica upamiętniająca Antoniego Tabakę na budynku znajdującym się przy ul. Wrzesińskiej w Swarzędzu (zdjęcie udostępnił Remigiusz Maćkowiak)
Antoni Tabaka - tablica upamiętniająca Antoniego Tabakę na budynku znajdującym się przy ul. Wrzesińskiej w Swarzędzu (zdjęcie udostępnił Remigiusz Maćkowiak)
Antoni Tabaka – tablica upamiętniająca Antoniego Tabakę na budynku znajdującym się przy ul. Wrzesińskiej w Swarzędzu (zdjęcie udostępnił Remigiusz Maćkowiak)
Antoni Tabaka - upamiętniony na mogile znajdującej się przy Kościele Św. Marcina Bpa w Swarzędzu (zdjęcie udostępnił Remigiusz Maćkowiak)
Antoni Tabaka – upamiętniony na mogile znajdującej się przy Kościele Św. Marcina Bpa w Swarzędzu (zdjęcie udostępnił Remigiusz Maćkowiak)