Psuja Aniela

Aniela Psuja (1890 – 1973)

Urodziła się dnia 28 sierpnia 1890 roku w szkole w Stępocinie. Była szóstym dzieckiem kierownika tutejszej szkoły Walentego Psuji i jego żony Anny z domu Lorek. Pozostałe rodzeństwo to siostra Stefania i Anna, brat Bolesław i Cyryl. Siostra Zofia zmarła w wieku niemowlęcym.

Po pewnym czasie rodzina Psujów przeprowadziła się do Nekli, aby to w roku 1902 zamieszkać w nowo wybudowanej szkole. Aniela uczęszczała do szkoły w Nekli. Mimo niezręcznej sytuacji – jej ojciec bowiem był urzędnikiem królewskim, kierownikiem nekielskiej szkoły – brała udział w strajku szkolnym 1905 roku. Strajk w Nekli polegał na odmowie przyjęcia książek do nauki religii w języku niemieckim. Dzięki łagodnej postawie kierownika, jej ojca, nie zastosowano w szkole retorsji, jak w niedalekiej Wrześni. Po skończeniu nauki w szkole podstawowej pobierała nauki dalsze między innymi na kursie dla pań domu w klasztornej szkole w Rokitnie koło Skwierzyny.

Po powrocie do Nekli podjęła pracę wspólnie z siostrą Anną jako nauczycielka, ucząc robót ręcznych. Przez długi okres była także (po swym ojcu) urzędnikiem nekielskiego urzędu stanu cywilnego, prowadząc do 1936 r. we własnym domu przy ulicy Poznańskiej filialne biuro. Brała udział w życiu społecznym. Kiedy hrabina Rozalia Żółtowska zorganizowała w Nekli kościelny chór żeński, Aniela ochoczo do niego wstąpiła.

Na polecenie ojca, kierownika nekielskiej szkoły, wyszywała potajemnie, począwszy od 1915 roku sztandar, który w przyszłości posłużył nekielskim powstańcom wielkopolskim. Wspólnie z przyjaciółką od lat szkolnych Marią Woźniak włączyły się od pierwszych dni Powstania Wielkopolskiego w jego nurt, pracując na poczcie, przyjmując i wysyłając meldunki, pełniąc służbę. Z Marią Woźniak przyjaźniły się od czasów szkolnych, a przyjaźń ta trwała do końca życia.

W czasie okupacji Aniela została wyrzucona z domu przez Niemców a dom przejęto na rzecz niemieckiej policji. Maria Woźniak pełniła przed II wojną funkcję kasjerki nekielskiej majętności Żółtowskich i mieszkała w domu przy ul. Poznańskiej, obok gorzelni. Dom ten to budynek administracji majątku składającego się z zabudowań gospodarczych, stodoły, kuźni, oraz wielkiego podwórza. Maria Woźniak przyjęła Anielę na czas wojny do siebie.

Po wyzwoleniu w domu Anieli uruchomiono kuchnię ludową dla ludzi powracających z lagrów, prac przymusowych zarówno dla Polaków, jak i obcokrajowców. Wydawano 150 obiadów jednodaniowych dziennie. Później Aniela Psuja i Maria Woźniak zamieszkały w domu Psujów na Poznańskiej, Aniela u góry na piętrze, a Maria na dole, obie pozostały niezamężne.

Aniela Psuja pracowała jako katechetka, udzielając lekcji religii. Aniela będąc urodziwą kobietą, pomimo wielu starających się, poświęca swe życie opiece nad matką, która umarła w wieku 92 lat w Nekli w roku 1939 i została pochowana przy mężu na nekielskim cmentarzu.

Aniela pod koniec życia chorowała, umarła w dniu 16.10.1973 r., mając przeżyte 83 lata. Spoczywa na nekielskim cmentarzu w rodzinnym grobie.