Franciszek Nowak (1883 – 1961)
Urodził się 14 listopada 1883 r. w Mądrych pow. Środa, w rodzinie Michała i Jadwigi z domu Bilskiej.
Po ukończeniu nauki w gimnazjach poznańskim i śremskim odbywał w latach 1904-1906 praktykę leśną w Marzelewie koło Wrześni.
Od kwietnia 1906 r. do marca 1908 r. studiował leśnictwo w Akademii Leśnej w Tharandcie i bezpośrednio po ukończeniu studiów przeniósł się do Galicji, gdzie podjął pracę na stanowisku adiunkta w lasach książąt Czartoryskich w Czercach koło Sieniawy, w powiecie jarosławskim.
Wrócił do zaboru pruskiego dla odbycia służby wojskowej w armii niemieckiej i po jej odbyciu pracował jako adiunkt m.in. w prywatnych nadleśnictwach Babki, Reńsko i Dobrojewo. W tym czasie wstąpił do Towarzystwa Leśnego w Wielkim Księstwie Poznańskim. Po wybuchu I wojny światowej w sierpniu 1914 r. został ponownie wcielony do armii niemieckiej i walczył na froncie zachodnim.
Po powrocie z wojny przystąpił do Powstania Wielkopolskiego i brał udział w walkach ulicznych w Poznaniu przy zdobywaniu gmachu Intendentury i lotniska w Ławicy. Później przeniesiono go do administracji garnizonu w Poznaniu, a następnie do Biedruska, gdzie organizował administrację wojskową garnizonu. Z wojska został zwolniony w kwietniu 1920 r. w stopniu porucznika.
Zweryfikowany w 1936 r., należał do Związku Powstańców Wielkopolskich w Kole im. Romana Wilkanowicza w Poznaniu.
Jesienią 1919 r. przejął niemieckie Nadleśnictwo Kąty i kierował nim do 1934 r., a następnie objął stanowisko inspektora w Dyrekcji Lasów Państwowych w Poznaniu, na którym pracował do napaści Niemiec na Polskę. Ewakuowany wraz z dyrekcją, wrócił do Poznania i na fałszywych dokumentach wyjechał w październiku 1939 r. do Generalnej Guberni. Pracował tam jako nadleśniczy w niemieckiej administracji leśnej w Piotrkowie Trybunalskimi i Radomsku. Po wycofaniu się Niemców, w styczniu 1945 roku organizował polską inspekcję leśną w Piotrkowie Trybunalskim.
W lutym 1945 r. wrócił do Poznania na stanowisko inspektora w Dyrekcji Lasów, na którym pozostał aż do przejścia na emeryturę w dniu 31 maja 1951 r. W latach 1952-61 pracował jeszcze w Powiatowej Radzie Narodowej w Poznaniu na stanowisku kierownika referatu leśnictwa, w Państwowej Centrali Drzewnej w Poznaniu oraz w Muzeum Leśnym w Puszczykowie.
Zmarł 15 marca 1961 r. i został pochowany na Cmentarzu Junikowo w Poznaniu.
W 1934 roku został odznaczony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Złotym Krzyżem Zasługi. Również po wojnie otrzymał wiele odznaczeń, a wśród nich w 1960 r. Wielkopolski Krzyż Powstańczy.
źródło: Władysław Chałupka – Leśnicy w Powstaniu Wielkopolskim. Słownik Biograficzny. Wyd. Polskie Towarzystwo Leśne Oddział Wielkopolski, Poznań 2021