Michał Nowaczyk (1888-1945)
Urodził się w Grójcu (pow. Środa) 10 sierpnia 1888 jako syn Jakuba i Józefy z d. Janasik.
Wstąpił ochotniczo 28.12.1918 roku do tworzących się w Poznaniu luźnych oddziałów powstańczych, z których powstał II batalion poznański. Po opanowaniu Ławicy 05.01.1919 r. wspólnie z oddziałami ppor. Kopy batalion ten wyruszył na front na odcinek Nakło – Kcynia – Szubin – Chodzież dla wzmocnienia i zluzowania walczących tam oddziałów lokalnych. W batalionie tym pełnił funkcję dowódcy plutonu, wyróżniając się w akcjach bojowych. Podczas akcji batalionu 07.02.1919 zmierzającej do powstrzymania uderzenia niemieckiego z Bydgoszczy na Szubin – Nakło wyróżnił się zdobywając śmiałym uderzeniem półplutonu z 1 lkm. ważną dla tej akcji wieś Chobielin i odpierając następnie przeciwuderzenia Grenzschutzu. Wyróżnił się następnie również z swym plutonem 6 komp .w walkach o Paterek w dniach 10 i 11 lutego. W okresie walk pozycyjnych dokonał z kapralem Degą przeprawiwszy się z 18 ludźmi i 2 lkm przez Noteć dokonał śmiałego wypadu na niemiecką placówkę w leśniczówce Paulina. Placówka ta została zlikwidowana i zabrano 8 jeńców, 12 karabinów i różny sprzęt wojenny.
Jako żołnierz 10 pułku strzelców wielkopolskich walczył w 1919 na froncie ukraińskim i był obrońcą Lwowa, a w 1920 brał udział w walkach na froncie białoruskim. Po ustaniu walk otrzymał przydział do 68 pp we Wrześni, gdzie w stopniu chorążego był administratorem koszar.
W kampanii wrześniowej dotarł wraz z pułkiem do Warszawy, gdzie służył w 72 batalionie wartowniczym.
W grudniu 1939 jego rodzina została wysiedlona z Wrześni do Sokołowa Podlaskiego, a następnie przebywał w Górze Kalwarii, Grójcu i w Warszawie. Był członkiem Armii Krajowej i miał pseudonim „Zawzięty”. Działał czynnie na rzecz inwalidów polskich września 1939 i wspomagał ich materialnie. 29 czerwca 1943 został aresztowany i uwięziony na Pawiaku, a następnie skazany na pobyt w obozie Auschwitz. Zginął w niewyjaśnionych okolicznościach po wyzwoleniu obozu.
Ożenił się ze Stanisławą Jerszyńską (1892-1969). Ich dzieci to: syn Kazimierz (1922) i córki Maria i Zofia (1928).
Odznaczony pośmiertnie Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym,
Biogram pochodzi z Wrzesińskiego Słownika Biograficznego, autor: Roman Nowaczyk (Stańczyk).
Biogram uzupełniony został o informacje ze strony http://powstancy-wielkopolscy.pl dotyczące udział w powstaniu wielkopolskim.