Nowak Jan

Jan Nowak (1881 – 1939)

Urodził się 18.10.1881 r. w Łubowiczkach w powiecie gnieźnieńskim, w gminie Kiszkowo. Rodzicami byli Jakub i Emilia z domu Erdmann. Matka Emilia z domu Erdmann, córka Adama, pochowana prawdopodobnie w Sierakowie, zmarła ok. 1920 r. Miał brata Rudolfa (15.03.1887-02.02.1965) pochowanego w Pobiedziskach i siostrę Janinę.

Podczas I wojny światowej został wcielony do służby wojskowej, którą odbywał w 11 Kompanii Reserve Infanterie Regiment 51 w Głogowie. Posiadał stopień podoficera. Brał z pułkiem udział w bitwie pod Verdun. W 1916 r. zgłosił się na ochotnika z kompanią złożoną z żołnierzy pochodzenia polskiego do akcji bojowej. Wraz z kompanią przeszedł linię frontu i poddał się do niewoli. Zaginął 14.08.1916 r. pod Verdun a 28.11.1916 r. ogłoszono, że jest w niewoli. Po zastosowaniu przez aliantów procedury weryfikacyjnej wobec jeńca i pozytywnego jej wyniku zamieszkał w miejscowości Zutphen (miasto w środkowej Holandii, leżące przy zbiegu rzek Berkel i IJssel). Tam w tajemnicy dwukrotnie odwiedziła go żona. Po zakończeniu I wojny światowej zamustrował się jako palacz na statek handlowy i przez Gdańsk dostał się do Poznania. Zgłosił się do dyspozycji w dowództwie sił zbrojnych byłego zaboru pruskiego. Skierowano go do 1 Pułku Ułanów, dokąd przybył 25.01.1919 r.

Pułk kawalerii powstał 30 grudnia 1918 podczas powstania wielkopolskiego pod komendą ppor. Kazimierza Ciążyńskiego, jako Konni Strzelcy Straży Poznania. 14 stycznia 1919 tymczasowym komendantem konnych strzelców mianowany został ppor. Józef Lossow. Kawalerzyści złożyli przysięgę 26 stycznia 1919. 29 stycznia 1919 1 Pułk Strzelców Konnych Wielkopolskich przemianowany został na 1 Pułk Ułanów Wielkopolskich.

W styczniu 1920 r., po scaleniu Armii Wielkopolskiej z armią w kraju, pułk otrzymał nazwę 15 Pułk Ułanów. W lipcu 1920 szwadron zapasowy 15 Pułku Ułanów wystawił 1 szwadron 115 Pułku Ułanów Wielkopolskich oraz 215 Ochotniczy Pułk Jazdy Wielkopolskiej. 5 sierpnia 1920 pułk otrzymał nazwę 15 Pułk Ułanów Poznańskich.

Po powstaniu wniósł o zwolnienie z wojska. Zdemobilizowany został w stopniu sierżanta. Został przez hrabiego Ignacego Mielżyńskiego zatrudniony jako kierownik tartaku parowego w Iwnie. Pracował także jako kierownik w nekielskim tartaku. Należał do bractwa kurkowego. Działacz Stowarzyszenia Kupców i Przemysłowców w Nekli. W dniu 6.02.1934 r. został wyznaczony na funkcję sołtysa komisarycznego Nekielki, po ustąpieniu Andrzeja Kosmali.

Ożenił się z Rozalią Godek (18.06.1888 – 7.02.1958 pochowana na nekielskim cmentarzu). Zamieszkali w Nekielce. Z nią miał 5 synów. Najstarszy Teofil ur.19.01.1908 r., agronom, był zatrudniony w majątku Libiszewskich w Sosnowicy koło Parczewa. Aresztowany przez Niemców zginął w Auschwitz 24.05.1941 r. (numer obozowy 16463).

Kolejnymi synami byli: Józef podczas II wojny w niewoli niemieckiej (pochowany w Obornikach Śląskich), Jan (1914-1997) urzędnik w Chojnicach na Pomorzu, założył podczas II wojny ruch oporu na Pomorzu (Batalion Odra), autor książki „Kryptonim Odra”, ps. „Skrzydło”, ożeniony w 1938 r. ze Stanisławą Walicką, (dzieci: 1. Mariola 1938 2. Hanna 1940 3. Nina 4. Zofia 5. Jacek – żona Mirosława), zamieszkali w Łodzi, Stefan – w niemieckiej niewoli i Serwacy (30.03.1921 – 16.07.1990) ożeniony z Salomeą (1922 – 1996), wywieziony podczas II wojny na roboty przymusowe, pochowany na nekielskim cmentarzu.

Był członkiem nekielskiego koła Związku Weteranów Powstań Narodowych R.P. od 16.04.1936 r. i jego przewodniczącym.

Jan Nowak został rozstrzelany na Rynku w Kostrzynie w zbiorowej egzekucji wraz z wieloma powstańcami wielkopolskimi w dniu 20.10.1939 r. o godz.16.20.

Po wojnie, 29 lipca 1947 r. w Kostrzynie Wlkp. odbyły się uroczystości pogrzebowe ofiar egzekucji z 20 października 1939 r. Po uprzedniej ekshumacji i identyfikacji ofiary pochowano w pojedynczych mogiłach, w alei powstańców wielkopolskich i ofiar II wojny światowej.

Tablica upamiętniająca powstańców wielkopolskich z Nekli i okolic (zdjęcie udostępnił Remigiusz Maćkowiak)
Tablica upamiętniająca powstańców wielkopolskich z Nekli i okolic (zdjęcie udostępnił Remigiusz Maćkowiak)
Tablica upamiętniająca powstańców wielkopolskich z Nekli i okolic (zdjęcie udostępnił Remigiusz Maćkowiak)
Tablica upamiętniająca powstańców wielkopolskich z Nekli i okolic (zdjęcie udostępnił Remigiusz Maćkowiak)
Jan Nowak - cmentarz w Kostrzynie (zdjęcie udostępnił Remigiusz Maćkowiak)
Jan Nowak – cmentarz w Kostrzynie (zdjęcie udostępnił Remigiusz Maćkowiak)