Borczyński Stanisław Jan

Biogram opracowany na podstawie materiałów dostarczonych przez syna, Macieja Borczyńskiego z Poznania.

Urodził się w dniu 20 kwietnia 1896 r. w Chynowie powiat Ostrów Wlkp. jako syn Stefana i Stanisławy z domu Łyczyńskiej.

Ojciec był wiejskim nauczycielem. Rodzina miała tradycje patriotyczne, dziadek Jan był powstańcem w Powstaniu Styczniowym z 1863 r. Po ukończeniu szkoły powszechnej w Chynowie od 1906 r. kontynuował naukę w Gimnazjum w Ostrowie Wlkp. Tam wstąpił do nielegalnej wówczas organizacji młodzieży polskiej Towarzystwa Tomasza Zana i sekcji skautowej TTZ.

Wskutek wykrycia nielegalnej działalności przez niemieckie władze Stanisława relegowano w 1913 r. z Gimnazjum i to w okresie 2 lat przed maturą. Postanowił wybrać zawód leśnika. W dniu 17.04.1914 r. rozpoczął praktykę zawodową w lasach miłosławskich pod okiem Władysława Wiewiórowskiego. Pracował w Miłosławiu do 9.02.1919 r. Wtedy to wyjechał do Poznania przystępując do Powstania Wielkopolskiego. Został telegrafistą w sztabie Dowództwa Głównego. W maju 1919 r. oddelegowano go na czteromiesięczny kurs telegrafistów telegrafu Hughesa.

[Telegraf Hughesa (zwany potocznie juzem) – rodzaj urządzenia służącego do przekazywania informacji na odległość za pomocą linii telegraficznych. Był to pierwszy w historii rodzaj telegrafu automatycznie zapisującego treść wiadomości, jest więc przodkiem dalekopisu. Urządzenie zostało zaprojektowane i opatentowane przez Davida Hughesa w 1855 roku w Stanach Zjednoczonych. W przeciwieństwie do wcześniej używanych aparatów transmitujących znaki alfabetu Morse’a, aparat Hughesa operował znakami pisarskimi.]

Po kursie skierowano go do Sztabu Głównego w dziale łączności. Na tym stanowisku działał do 1920 r. Wtedy został urlopowany na dokończenie spraw naukowych.

Dopuszczono go warunkowo do studiów na Wydziale Rolniczo-Leśnym Uniwersytetu Poznańskiego pod warunkiem przedstawienia świadectwa maturalnego. Maturę zdał jako eksternista 26.03.1920 r. w Gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu.

Podczas studiów udzielał się w pracy społecznej i naukowej Uniwersytetu. Był sekretarzem Studenckiego Koła Leśników, działał na rzecz przyłączenia Śląska do macierzy w Akademickim Komitecie Plebiscytowym. W związku z tym przebywał na Śląsku w Lublińcu i Bytomiu.

Sztab Generalny Wojska Polskiego zapotrzebował telegrafistę z wymaganiami znajomości języków. W związku z tym ściągnięto go ze Śląska do Warszawy. Służył w sztabie gen. Tadeusza Rozwadowskiego.

Po wojnie z bolszewikami kontynuował przerwane studia. Jednak w 1921 r. z powodu III Powstania Śląskiego ponownie je przerwał i wyjechał na Śląsk, do powstania.

W 1923 r. po napisaniu pracy dyplomowej pod kierunkiem prof. Stefana Tadeusza Studniarskiego (1868-1942) ukończył studia jako pierwszy inżynier leśnictwa na Uniwersytecie Poznańskim. Po studiach został zatrudniony w Państwowym Nadleśnictwie Wanda (obecnie Przedborów) niedaleko Mikstatu, a następnie w Nadleśnictwie Drawsko w powiecie Czarnków.

W 1924 r. zawarł związek małżeński z Julianną Ozdowską z Miłosławia. Julianna Katarzyna Ozdowska urodziła się w Bugaju w dniu 3.10.1896 r. jako córka Stanisława i Franciszki z domu Czubaczyńskiej a zmarła w dniu 26.11.1949 r. we Wrześni. Była uczestniczką strajku szkolnego. W małżeństwie urodzili się synowie Maciej w 1930 r. i Andrzej w 1932 r.

W 1934 r. mając na koncie osiągnięcia w zalesianiu został przeniesiony do Nadleśnictwa Czeszewo. Tu zasłużył się dla ochrony lasów łęgowych.

Podczas II wojny światowej wziął udział w wojnie obronnej 1939 r. Został zmobilizowany w sierpniu 1939 r. jako podporucznik do sztabu 17. Dywizji Piechoty w Gnieźnie. W składzie Armii Poznań walczył w bitwie nad Bzurą, gdzie został podczas przeprawy przez rzekę ranny.

Zdołał się przedrzeć przez Puszczę Kampinoską do Modlina. Tam dostał się po kapitulacji do niewoli niemieckiej. Przebywał w obozie jenieckim w Działdowie (Dulag, obóz przejściowy Soldau), gdzie po zakończeniu kampanii wrześniowej, Wermacht zorganizował obóz w koszarowych budynkach, zajmowanych wcześniej przez III Batalion 32. Pułku Piechoty, do którego skierowano obrońców twierdzy Modlin. W końcu października 1939 r. powrócił do Czeszewa zwolniony z obozu, skąd został wyrzucony w listopadzie. Przeniósł się do Poznania i tu 28.12.1939 r. został przez Obóz Główna wysiedlony do Generalnej Guberni, do Jędrzejowa w Kieleckiem, gdzie przybył w lutym 1940 r. Znalazł mieszkanie i pracę w Zagnańsku jako inspektor Inspekcji Leśnej. Tu przystąpił do konspiracji w randze porucznika Armii Krajowej. Prowadził komórkę wywiadu i zaopatrzenia.

Po wojnie wraz z rodziną wrócił do Czeszewa. Został nadleśniczym w lasach czeszewskich.

W 1949 r. zmarła żona Julianna. Sytuacja spowodowała przeniesienie do Poznania na stanowisko inspektora w Dyrekcji Lasów Państwowych.

Zmarł w dniu 27.07.1951 r. i został pochowany na cmentarzu w Miłosławiu w rodzinnym grobie.

Stanisław Borczyński - cmentarz w Miłosławiu
(autor zdjęcia: Remigiusz Maćkowiak)
Stanisław Borczyński – cmentarz w Miłosławiu (autor zdjęcia: Remigiusz Maćkowiak)

Był inicjatorem ufundowania krzyża ku czci powstańców z 1848 r. w setną rocznicę bitwy miłosławskiej Wiosny Ludów.

Odznaczony:

  • Medalem Niepodległości w 1938 r.
  • Odznaką Honorową za Walkę o Szkołę Polską (1930)